این روزها، زمزمههای پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری امریکا به شدت داغ شده و بسیاری بر این باور هستند که او احتمالا رییس جمهور ایالات متحده خواهد شد. به باور بسیاری از تحلیلگران، اگرچه طالبان در انتخابات قبلی امریکا «دعا میکردند» که ترامپ دوباره پیروز شود، احتمالا در این دوره نگران هستند.
در دوران ریاست جمهوری ترامپ، تاکتیکهای بسیار سختگیرانهای در برخورد با طالبان استفاده شد. برای مثال، او در یک مذاکره با طالبان تصویری ماهوارهای از خانه یکی از رهبران طالبان را نشان داده و تهدید کرد که در صورت هرگونه آسیب به امریکاییها، این گروه را «نابود» خواهد کرد. «دونالد ترامپ در چهارمین روز گردهمایی ملی جمهوری خواهان در تاریخ ۱۹ جولای ۲۰۲۴، با اشاره به مذاکرات امریکا و طالبان در دوران ریاست جمهوری او افزود: در آن زمان در مکالمه تلفنی به رهبر طالبان هشدار دادم که بعد از توافق، اگر یک امریکایی را بکشید با شما طوری برخورد خواهیم کرد که در تاریخ بیپیشینه باشد.» این نوع تهدیدها نشاندهندهی رویکرد بیپرده و قاطع ترامپ در مقابل طالبان بود که باعث شد در دوران مذاکرات خروج نیروهای امریکایی از افغانستان، هیچگونه تلفات جانی از سوی نیروهای امریکایی گزارش نشود.
هرچند که با پیروزی جو بایدن و خروج نیروهای خارجی به صورت آشفته و ناگهانی از کشور، چندین سرباز امریکایی در عملیات تخلیه در فرودگاه کابل کشته شدند و ترامپ در سخنرانیهای خود تاکید کرد که اگر او رییس جمهور بود، این اتفاق نمیافتاد.
با توجه به این پیشینه، طالبان ممکن است از بازگشت ترامپ به ریاست جمهوری در سال ۲۰۲۴ نگران باشند. ترامپ بارها نشان داده که در برخورد با دشمنان امریکا از تاکتیکهای شدید و قاطع استفاده میکند در حال حاضر، به هیچ عنوان طالبان را دوست خود نمیشناسد.
چه سناریوهایی مطرح است؟
فشار نظامی مجدد: ترامپ تمایل خود را به استفاده از نیروی نظامی و تاکتیکهای فشار برای دستیابی به اهداف ایالات متحده نشان داده است. در دوره قبلی ریاست جمهوری خود، او ابتدا عملیاتهای نظامی در افغانستان را افزایش داد و سپس به مذاکره برای توافق خروج نیروها با طالبان پرداخت. ترامپ حتی رهبران طالبان را به طور مستقیم تهدید کرد که این امر نشاندهنده آمادگی او برای استفاده از نیروی نظامی در صورت لزوم است. (منبع: موسسه بروکینگز).
دونالد ترامپ در مذاکرات متعددی که با طالبان داشت، امتیازات متعددی از این گروه گرفته بود و آنها را تهدید کرده بود که برخورد بسیار قاطعی خواهد داشت. همین امر موجب شده بود که طالبان فقط به نیروهای افغان حمله کنند.
رویکرد مذاکراتی: به باور تحلیلگران پولیتی فکت، شیوه مذاکره ترامپ اغلب شامل استفاده از اهرمهای فشار اقتصادی و نظامی است. او ممکن است بر شرایط سختگیرانهتری برای هرگونه تعامل یا توافق بیشتر با طالبان پافشاری کند. این شرایط احتمالا شامل مواردی مرتبط با مبارزه با هراسافگنی و احترام به حقوق بشر خواهد بود.
توافق اولیهای که تحت ریاست جمهوری ترامپ منعقد شد، طالبان را ملزم میکرد که از استفاده گروههای هراسافگن از خاک افغانستان به عنوان پایگاه جلوگیری کنند. این موضوع احتمالا همچنان یکی از ارکان اصلی مذاکرات آینده تحت ریاست جمهوری او خواهد بود.
ترامپ در سیاست مذاکراتی خود در دوره قبلی ریاست جمهوری بسیار خوب عمل کرده بود. او با انتخاب زلمی خلیلزاد و استمرار در مذکرات و همچنین درگیر ساختن بازیگران منطقهای از جمله چین و روسیه، توافقنامهای را با طالبان به امضا رسانده بود که در راستای منافع امریکا، منطقه و جهان بود، هرچند که در این بین مردم افغانستان کمتر مورد توجه قرار گرفته بودند و انتقادات بسیار زیادی از سوی سیاستمداران افغان مطرح شد.
البته این موضوع طبیعی است، چرا که ترامپ فردی که بیشترین تمرکز خود را بر منفعت امریکا معطوف ساخته بود و خواهد ساخت.
انزوای بینالمللی: سیاستهای ترامپ میتواند انزوای بینالمللی طالبان را تشدید کند. رویکرد یکجانبهگرایانه دولت او اغلب باعث دور شدن متحدان سنتی امریکا میشد که این امر میتواند تلاشهای دیپلماتیک چندجانبه را محدود کند. با این حال، دولت ترامپ در مذاکرات مستقیم با طالبان شرکت کرد که نشاندهنده یک رویکرد عملگرایانه است. ممکن است این حرکت ادامه یابد، اما به باور تحلیلگران مجله دیپلمات، احتمالا با شرایط سختگیرانهتری همراه خواهد بود.
در حال حاضر ترامپ دو نکته منفی را در مدیریت روند خروج نیروهای امریکایی از افغانستان تاکید میکند. نخست، خروج آشفته و یکباره که موجب باقی ماندن میلیاردها دالر تسلیحات جدید و پیشرفته امریکا در افغانستان شد. دوم، تخلیه پایگاه هوایی بگرام که بزرگترین پایگاه امریکا در خاورمیانه محسوب می شد. ترامپ بر این باور است که بگرام در حال حاضر به چینیها سپرده شده و این موضوع به باور او به ضرر امریکا است.
با در نظر گرفتن این دو نکته منفی، دولت ترامپ احتمالا تلاش خواهد کرد که طالبان را در انزوای بینالمللی قرار دهد تا بتواند امتیازات داده شده را پس بگیرد و حداقل بخشی از تسلیحات خود را بازگرداند.
تحریمهای اقتصادی و محدودیتهای کمک: ترامپ ممکن است تحریمهای اقتصادی را دوباره اعمال کند یا شدت ببخشد و همچنین کمکهای مالی را محدود سازد. این اقدامات حکمرانی موثر را برای طالبان دشوارتر خواهد کرد. رژیم طالبان با چالشهای زیادی در زمینه به رسمیت شناخته شدن بینالمللی و ثبات اقتصادی روبرو است و اعمال تحریمهای مجدد این مسائل را تشدید خواهد کرد.
در سه سال گذشته، به صورت هفتهوار ۴۰ میلیون دالر از سوی امریکا یا با هماهنگی این کشور به افغانستان ارسال شده است. این کمکها اگرچه از طریق سازمانهای بینالمللی و موسسات وابسته به سازمان ملل در کشور ما توزیع شده، اما احتمال اینکه طالبان از این کمکها بهره برده باشد بسیار زیاد است. به تازگی، موسسه سیگار که روند بازسازی افغانستان را نظارت میکند تایید کرده که چندین موسسه مسوول در توزیع کمکهای بشردوستانه احتمالا نتونستهاند اطمینان حاصل کنند که کمکها به دست طالبان نرسیده باشد.
با روی کار آمدن ترامپ و سیاست سختگیرانه او در کنترل منابع مصرفی مالیات دهندگان امریکایی، احتمال کاهش یا قطع کامل این کمکها وجود دارد. ترامپ حتی از مخالفان سرسخت کمکهای امریکا به اوکراین در جنگ با روسیه است.
تاثیر بر پویاییهای منطقهای: سیاستهای ترامپ ممکن است بر توازن قدرت در منطقه نیز تاثیر بگذارد. کشورهایی مانند چین، روسیه و پاکستان که روابط خود را با طالبان حفظ کردهاند، ممکن است در صورت اتخاذ موضع سختگیرانهتر از سوی ایالات متحده به رهبری دونالد، با وضعیت پیچیدهتری مواجه شوند.
طالبان نگران آن هستند که لابیگرهای مهم خود را از دست بدهند و با چالشهای بسیار زیادی در زمینه تعاملات بینالمللی مواجه شوند.
به صورت کلی، اگرچه بسیاری بر این باور هستند که در زمان ریاست جمهوری قبلی ترامپ در امریکا، وضعیت جهان بهتر از حال بود، اما احتمال آن وجود دارد که قدرت گرفتن دوباره او چالشهای بسیاری برای طالبان و افغانستان داشته باشد.