دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه ایران، روز شنبه را با میزبانی از نشست گروه تماس منطقه‌ای در مورد وضعیت افغانستان آغاز کرد. در این نشست که از هفته‌ها پیش برنامه‌ریزی شده بود و روسیه آن را زیر مجموعه‌ای از نشست فرمت مسکو معرفی کرده بود، طالبان با وجود اینکه به صورت رسمی دعوت شده بودند، اما شرکت نکردند.
در پایان نشست گروه تماس منطقه‌ای، اظهارات حسن کاظمی قمی، نماینده ویژه ایران در امور افغانستان بسیار بحث برانگیز بوده است. نظر می‌رسد که طالبان از قبل می‌دانسته که در این نشست اظهاراتی بیان می‌شود که با خواسته‌های این گروه هم مسیر نیست و به همین دلیل در نشست گروه تماس بین‌المللی شرکت نکرده است.
کاظمی قمی در پایان این نشست حملات هراس‌افگنانه اخیر در ایران، پاکستان و مسکو را به افغانستان نسبت داد در حالی که از عبارت افغانستان زیر اداره طالبان نیز یاد کرده است و گفته که حامیان هراس‌افگنی از طریق افغانستان به دنبال بی‌ثبات سازی منطقه هستند.
«نشست گروه تماس» به گفته ایرانیان، «نشست فرمت مسکو» به گفته روس‌ها و فرصت‌های تبادله و اظهار نظر به گفته چینی‌ها و پاکستانی‌ها، یک پیام واحد را به طالبان رسانده و آن این است که کشورهای حامی طالبان دیدگاه خوبی نسبت به این گروه و حاکمیت آن‌ها به ویژه در بحث امنیت فرامرزی ندارند.
اما به کار بردن همین عبارت‌های مختلف در رابطه با این نشست، بهانه‌ای بوده که طالبان از آن استفاده کرده تا حضور نداشته باشد. ذاکر جلالی، رییس ریاست سوم سیاسی وزارت امور خارجه طالبان در رابطه با این نشست، صبح روز شنبه اعلام کرد که طالبان در نشست تهران حضور نخواهند داشت، با وجود اینکه به صورت رسمی از آن‌ها برای شرکت در این نشست دعوت شده است. آقای جلالی گفت که دوستان و حامیان این گروه از عناوین مختلفی برای این نشست استفاده کرده‌اند و همین عامل باعث آن شده که طالبان در آن شرکت نداشته باشند.
اما به نظر می‌رسد که در پشت پرده خبرهای دیگری جریان دارد. می‌توان این تصمیم طالبان را به سفر اخیر سراج‌الدین حقانی به امارات وصل کرد. حقانی که در فهرست افراد تحت تعقیب ایالات متحده امریکا قرار دارد و جایزه چندین میلیون دالری برای اطلاعات مرتبط با بازداشت او تعیین شده، بدون هیچ گونه مشکلی به امارات متحده سفر کرده و با رییس دولت امارات در فاصله بسیار کوتاهی از سفارت امریکا دیدار کرده است.
به باور بسیاری از تحلیلگران، امکان سفر سراج‌الدین حقانی بدون چراغ سبز امریکا وجود نداشته و اینکه این مقام عالی رتبه طالبان که تحت شدیدترین تحریم‌های بین‌المللی قرار دارد توانسته خود را به یک کشور خارجی برساند نشان دهنده روابط پنهانی است که طالبان با دولت‌های غربی به ویژه امریکا ایجاد کرده اند.
بدون شک طالبان ترجیح می‌دهد که خود را به کشورهای غربی نزدیک کند تا نگاه خود را به سمت کشورهای منطقه‌ای داشته باشد. یکی از چالش‌هایی که طالبان در تعامل با کشورهای منطقه‌ای دارد این است که روسیه، چین و ایران تاکید بسیار زیادی بر ضرورت تشکیل دولت همه شمول و فراگیر دارند و این موضوع به هیچ عنوان باب میل طالبان نیست چرا که این گروه ۴۰ سال جنگیده و حداقل ۲۰ سال از نیروی نظامی خود را برای به دست آوردن قدرت خرج کرده است.
اینکه کشورهای منطقه‌ای به دنبال تشکیل حکومت همه شمول در افغانستان هستند نوعی ارتباط و تعامل این کشورها با گروه‌های مخالف طالبان، فعالان مدنی، مردان سیاسی دولت‌ها و نظام‌های پیشین و همچنین ترس از قدرت گرفتن بی‌وقفه طالبان را نشان می‌دهد.
حال آنکه در سمت غرب مسئله به نوع دیگری دیده می‌شود. کشورهای غربی و امریکا بیشتر تمرکز خود را بر حقوق بشر و حقوق زنان قرار داده‌اند. اگرچه که طالبان در این دو بخش نیز خطوط قرمز بسیاری دارد و به ویژه در رابطه با حقوق زنان هیچگونه رحمی در روحیه این گروه دیده نمی‌شود، اما می‌توان این چنین نتیجه گرفت که رهبران طالبان فکر می‌کنند برآورده کردن خواسته غربی‌ها به مراتب راحت‌تر از برآورده کردن خواسته کشورهای منطقه‌ای است.
در خبر دیگری که منتشر شد، معافیت از تحریم برای چندین مقام عالی رتبه طالبان از جمله معاون سیاسی این گروه، وزیر داخله، رییس استخبارات و مقامات ارشد دیگر برای سفر به عربستان و شرکت در مناسک حج منتشر شده بود. قطع به یقین این هدیه بزرگ شورای امنیت سازمان ملل به گروه طالبان، چراغ سبز دیگری از طرف کشورهای غربی بوده است.
اگر افغانستان را یک میدان مسابقه میان دولت‌های شرق و غرب در نظر بگیریم، طالبان که میزبان این مسابقه هستند ترجیح می‌دهند که به نفع قدرت‌های غربی بازی کنند، چرا که قدرت‌های غربی قدرت مالی بیشتری دارند، نفوذ آن‌ها در جهان بیشتر است و با در نظر گرفتن عطش آن‌ها به منطقه، طالبان نیز می‌توانند سود بیشتری از آن ها ببرند.
اینکه طالبان در نشست روز شنبه در تهران شرکت نکرده نوعی عقبگرد از خواسته‌ها، حمایت‌ها و ادعاهای دوستی و روابط چند جانبه با کشورهای منطقه‌ای است. پاکستان، ایران، روسیه و چین همواره برای طالبان لابی‌گری کرده و از این گروه حمایت کرده‌اند و اینکه طالبان در چنین برهه حساسی که این چهار کشور شرقی برای یکی کردن حرف‌های خود نشست تشکیل داده بودند، پشت آن‌ها را خالی کرده، یک فضای بی‌اعتمادی بزرگ را در آینده روابط منطقه‌ای میان طالبان و دولت‌های همسایه ایجاد خواهد کرد.
