روز گذشته خبری در رسانه‌ها منتشر شد که همانند یک شوک بزرگ برای تمام مردم افغانستان و تحلیلگران اصول بین‌المللی بود. سفر سراج الدین حقانی به امارات و دیدار با رییس دولت امارات، آن هم در فاصله پنج کیلومتری سفارت امریکا در ابوظبی که دستاورد بزرگی برای رژیمی نامشروعی همچون طالبان می‌توان آن را در نظر گرفت.
حقانی تحت شدیدترین تحریم‌های بین‌المللی از سمت شورای امنیت سازمان ملل و ایالات متحده قرار دارد. به گفته خودش، بیشتر از یک هزار نفر عامل انتحاری برای کشتن نیروهای خارجی و بعضا مردم غیرنظامی در ۲۰ سال گذشته به ولایت‌های مختلف افغانستان فرستاده. اینکه او می‌تواند پا از افغانستان بیرون گذاشته و در آغوش رییس دولت امارات قدرتمند عربی قرار بگیرد ، نشان‌دهنده لابی‌گری‌ها، باجگیری‌ها، فسادهای گسترده و رویگردانی‌های متعدد از مردم افغانستان است.
حقانی چطور به امارات رفته است؟
با نگاهی به گذشته روابط امارات و طالبان می‌توان دریافت که چرا حقانی سفر به این کشور را انتخاب کرده است و چطور امارات اجازه چنینی سفری را داده است. امارات جزو سه کشوری است که در دهه ۹۰ میلادی حکومت اول طالبان را به رسمیت شناخت و این خود دلیل بزرگی است که چرا سراج الدین حقانی که تحت تعقیب قدرتمندترین کشور در جهان قرار دارد به این مقصد سفر کرده است.
در سمت دیگر امارات تنها کشوری است که انحصار خطوط هوایی افغانستان را به دست خود گرفته و فرودگاه‌های قندهار، کابل و هرات را توانسته به دست بیاورد و پروازهای خود را به آنجا انجام بدهد. اشتها برای پول‌های بی‌صاحب در افغانستان نزد اماراتی‌ها زیاد است.
در عین حال، امارات نگرانی‌های امنیتی بسیاری را دریافت کرده است. طالبان در حال تعامل گسترده با دو همسایه امارات هستند؛ ایران و قطر. از طرفی امارات روابط چندان خوبی نه با قطر و نه با ایران دارد در حالی که ایران و قطر روابط نسبتا خوبی را با یکدیگر پشت سر می‌گذارند. نشست بعدی فرمت مسکو در تهران برنامه‌ریزی شده و نشست سوم سازمان ملل نیز در دوحه قطر برگزار خواهد شد، به همین دلیل امارات که احساس می‌کند از میدان رقابت افغانستان کنار گذاشته می‌شود، به دنبال راهی برای پیدا کردن نفوذ در خاک کشور راهبردی ما است. مقامات اماراتی، افغانستان را یک میدان مسابقه می‌بینند که باید در آن امتیاز کسب کنند و از جامعه جهانی به ویژه کشورهای همسایه خود عقب نمانند.
در عین حال، نگرانی‌های امنیتی نیز از سمت افغانستان برای امارات مطرح است و آن‌ها قصد دارند با استقبال از سراج الدین حقانی، پیام‌ها و انتظارات خود را به گوش مقامات عالی رتبه طالبان برسانند و به نوعی باج‌گیری کنند. کشته شدن ایمن الظواهری در مهمانخانه متعلق به حقانی نشان می‌دهد که هنوز هم تهدیدهای امنیتی از سمت افغانستان به سراسر کشورهای منطقه به ویژه کشورهای حوزه خلیج فارس روان است. در گذشته امارات گروهی از افغان‌ها را که از طرف آن‌ها نگرانی‌های امنیتی داشت و بخشی از آن‌ها از اقلیت شیعه بودند را اخراج کرد که خود نشان می‌دهد نگرانی امنیتی برای امارات در صدر فهرست مقامات دولت این کشور قرار دارد.
در عین حال، افغانستان تحت حاکمیت طالبان به عنوان کانون تهدید امنیتی شناخته می‌شود. اول، شورای امنیت و مراکز تحقیقاتی بین‌المللی به صورت مداوم هشدار می‌دهند که گروه‌های هراس‌افگن هنوز هم در افغانستان حضور دارند و از آن‌ها حمایت می‌شود؛ چه حمایت از سمت طالبان و چه حمایت‌های بین‌المللی از سمت کشورهای نامعلوم.
دوم، تاجیکستان به عنوان همسایه اصلی افغانستان به صورت مکرر هشدار داده که نگرانی‌های امنیتی بسیاری دارد و هراس‌افگنان از شبکه‌ها و گروه‌های مختلف در حال ورود به آسیای میانه از طرف افغانستان هستند. روسیه نیز که لابی‌گر اصلی طالبان شناخته می‌شود با تاجیکستان هم نظر است و افغانستان را یک پایگاه بزرگ برای گروه‌های هراس‌افگن، مخالفان مذهبی، مخالفان سیاسی و مخالفان قومی می‌داند. پاکستان هم که در به قدرت رسیدن ملا های دست پرورده خود در افغانستان نقش داشته، نگران است. در این بین امارات نیز از شر این ناامنی‌ها بی‌نصیب نیست.
سیاست امارات نشان داده که این کشور چندان اهمیتی به پروتکل‌های بین‌المللی هم نمی‌دهد، چرا که از امارات به عنوان کانون جذب سرمایه‌گذاری‌های فاسد نیز یاد می‌شود. فاسدان مختلف از کشورهای مختلف از آفریقا گرفته تا افغانستان، سرمایه‌گذاری‌های متعددی را در امارات متحده عربی انجام داده‌اند. اصلی‌ترین گواه این گفته را می‌توان اشرف غنی نامید که پس از سرنگونی کابل به امارات پناه برده و این کشور با آغوش گرم از او استقبال کرده است. پرونده فساد میر رحمان رحمانی و سرمایه‌گذاری‌های او در بلندمنزل‌های شیوخ اماراتی نیز گواه دیگری است.
این فاکتورها به صورت تکه‌های پازلی درآمده‌اند تا سراج الدین حقانی بتواند خود را به خاک امارات متحده عربی و در نزدیک‌ترین فاصله به سفارت امریکا برساند. با این وجود، اینکه امارات بدون در نظر گرفتن جامعه جهانی طالبان را به رسمیت بشناسد امری نسبتا دور از تصور است.
آیا تضمین‌هایی به امریکا داده شده؟
همانطور که گفته شد، سراج‌الدین حقانی تحت شدیدترین تحریم‌های بین‌المللی و تحریم سفر قرار دارد و اینکه بدون هماهنگی با امریکا و چراغ سبز این کشور، چنین فردی بتواند سوار هواپیمای دولتی شده و به کشور دیگری سفر کند، امری نسبتا محال است. به همین دلیل است که سفر این مقام عالی رتبه طالبان با پرسش‌های بسیاری مواجه است.
به نظر می‌رسد که یک سنت شکنی نسبت به طالبان هم از طرف کشورهای منطقه و هم از طرف خود ایالات متحده در حال رخ دادن است. با وجود اینکه امریکا مقامات این گروه را تحریم کرده، اما به صورت مکرر دیده می‌شود که به کشورهای مختلف سفر می‌کنند و دیدارهایی را دارند. حضور شخصی مانند وثیق به عنوان رییس استخبارات طالبان با هیئت همراه حقانی نشان دهنده تضمین‌هایی است که از طرف طالبان یا شاید امارات متحده به امریکا داده شده است که این گروه در حال مبارزه با القاعده، داعش و سایر گروه‌هاست هرچند که در عمل نمی‌توان نتیجه‌ای را مشاهده کرد.
در طرف دیگر، امارات یک شریک راهبردی و دوست دیرینه برای آمریکاست و پایگاه‌های نظامی امریکایی را میزبانی می‌کند. ممکن است که امارات با در نظر گرفتن میزبانی خود از امریکایی‌ها، درخواست موافقت با سفر این مقام طالبان را به واشنگتن داده باشد تا بتواند گفته‌های خود را به گوش حقانی برساند.
به صورت کلی سفر حقانی به امارات در کوتاه مدت می‌تواند یک دستاورد تبلیغاتی بزرگ برای طالبان باشد و کمک کند که این گروه به جبهه‌های مخالف و احزابی که علیه طالبان در حال گفتگو هستند دهن کجی کند، اما در دراز مدت نمی‌توان نتیجه ملموسی را از این نشست‌ها و دیدارها انتظار داشت. جامعه جهانی به صورت خواسته یا ناخواسته به اراده ملت افغانستان نگاه می‌کند و تا زمانی که طالبان برای کسب مشروعیت داخلی گام بر ندارند، خبری از کسب مشروعیت بین‌المللی نخواهد بود.
