طبیعت انسان با بیماری و درد دشمنی دارد. زخم‌ها، سرفه‌ها، سردردها و هر مریضی دیگری برای هیچکس خوشایند نیست. در طول سال‌های طولانی از گذشته دور تا همین امروز در عصر پیشرفت و تکنولوژی، انسان همیشه به دنبال راه فراری از درد کشیدن بوده است. درد در فرهنگ لغت همه ما هم‌خانواده مرگ است و حالا که نمی‌توانیم مرگ را علاج کنیم، حداقل حقمان است که کمتر درد بکشیم و بعد از این جهان دست بکشیم.
داروها دسته‌بندی‌های متفاوتی دارند. از انواع قرص‌ها تا آمپول‌ها، تقویتی یا درمانی، برای درمان یک سردرد ساده تا نابودی غدد سرطانی، سالانه انواع و اقسام داروها تولید می‌شود اما سهم مردم افعانستان از این کالای حیاتی، نوع تقلبی یا تاریخ مصرف گذشته آن است که در بهترین حالت تاثیری بر روند درمانی آنان ندارد و در حالات بدتر مریضی را تشدید می‌کند و حتی می‌تواند مرگبار باشد.
هرات از ولایت‌های بزرگ و کلیدی کشور افغانستان است که در هر مسئله‌ای پای آن هم به میان کشیده می‌شود. قاچاق داروهای غیرقانونی و تاریخ مصرف گذشته و تقلبی به این شهر عمدتا از سوی ولایات فراه، نیمروز و قندهار وارد می‌شود. داروهایی که برای جامعه فقیر و کم توان افغانستان بسیار مشتری دارد و مردمانی که نان شب خود را نمی‌توانند تهیه کنند، از تهیه داروی تقلبی هراسی ندارند. به باور آنان اگر داروی تقلبی هم آنان را نکشد، گرسنگی حتما آن‌ها را از پا در خواهد آورد.
در کشوری که اکثر زیرساخت‌های علمی آن در طول سال‌های جنگ و درگیری نابود شده، تعداد تولیدکنندگان داخلی داروهای مختلف بسیار اندک است و همین تعداد اندک هم توان رقابت در بازاری با داروهای تقلبی ارزان را ندارند. دکتر عارف جلالی از جمله متخصصین شهر هرات است که می‌گوید مسئله نگران‌کننده برای جامعه طبی و پزشکی این کشور علاوه بر وجود چنین داروهایی در بازار، تعداد بسیار زیاد آن است. به طوری که بازار را قبضه کرده‌اند و پیدا کردن داروی اصل برای مردم دشوار شده است.
وجود داروهای قاچاق به حدی در هرات و سایر ولایات زیاد و عادی شده که مسئولین دیگر وجود آن را تکذیب نمی‌کنند و افرادی مانند آقای محمد آصف کبیر، معاون صحت عامه هرات، ضمن تایید سعی می‌کنند از دادن ارقام و آمار طفره بروند.
برخی دیگر مانند دکتر عبدالقیوم آصم، عضو بررسی قوانین صحی صحت عامه هرات، می‌گوید در سالی که گذشت موفق شدند تا چند تن از سر دسته‌های قاچاق دارو را دستگیر کنند و یک تن داروی غیر قانونی و تاریخ مصرف گذشته نیز کشف و ضبط شده است اما این یک نقطه از فاجعه‌ایست که بر سر صنعت دارویی این مملکت آمده و با دستگیری چند برابر این آمار هم ریشه فساد دارویی افغانستان خشک نخواهد شد.
هرات یکی از قطب های واردات دارو در زون غرب است که به گفته عبدالکریم شیرزاد، رئیس اتحادیه داروفروشان هرات، ارزش دارویی آن سالانه ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون تخمین زده شده است. همین داروها به شکل‌های مختلفی به صورت تقلبی و به جای اصل به بازار هرات راه پیدا کرده است.
در کارخانه‌هایی خارج از کشور دارو را با کیفیت مواد پایین‌تر یا تاریخ مصرف گذشته یا ترکیبات متفاوت که یا تاثیری در درمان درد ندارد و یا درد بیشتری را برای مریض می‌آورد، وارد کشور می‌کنند و به نحوی قیمت آن را مقداری پایین می‌آورند که بیماران را گول بزنند.
باورها بر این است که اکثر مردم تخصص تشخیص داروی اصل از تقلبی را ندارند و این یک مسئله نرمال است. نهادهای دولتی متخصص باید نظارت بر بازار دارو داشته باشند تا هر داروی بلا استفاده‌ای سر از داروخانه‌ها در نیاورد.
یک تراژدی در دور باطل که بر سر شهروندان این سرزمین آمده است و به نظر نمی‌رسد نهادهایی مانند اتحادیه خدمات دارویی هرات بخواهند یا بتوانند کاری از پیش ببرند چرا که اگر اهمیت این موضوع برای آنان هم به همین میزان نگران‌کننده تلقی می‌شد، نباید شاهد آن می‌بودیم که از مصرف نیم میلیون دالری دارویی کشور چیزی حدود ۷۰ درصد آن از راه های غیرقانونی وارد شود.
بیشتر بخوانید:
- افزایش بهای دارو در قندوز قشر فقیر جامعه را به دردسر انداخته است
- برای اولین بار در تاریخ افغانستان درمان معتادان با داروی بوپرنورفین آغاز شد
- فروش خودسرانه دارو به گونه آزادانه در سطح شهر
- فروش دارو به گونه خودسرانه