">
تلویزیون چکاد

از ممنوعیت انتشار کتاب‌های روشنگری دینی، تا توقف چاپ کتاب، چگونه طالبان فرهنگ را در افغانستان بازنویسی می‌ کند.

163

زمانی که طالبان در ماه جوزا ۱۴۰۰ افغانستان را تصرف کرد، بسیاری بر این باور بودند که همان قوانین سختگیرانه و سختگیرانه را برای فرهنگ کتاب اجرا خواهد کرد که در رژیم قبلی خود در دهه ۹۰ انجام داد.

این بار، با وجود اینکه علنا مخالفتی درحوزه انتشارات وجود ندارد اما طالبان در پس این فرسایش فرهنگ روشنفکری قرار دارد.

برای کسانی که از صحنه فرهنگی کابل در ۲۰ سال گذشته آگاه هستند، پل سرخ مرکز فعالیت فرهنگی با کافه‌هایی بود که در ناحیه ۳ در پایتخت افغانستان مردم را دور هم جمع می کرد و مردم درباره ایده‌های جدید خود در انجمن‌های فرهنگی آنجا بحث می‌کردند.

کانونی که شعارش تبلیغ قلم و کتاب به جای گلوله و سلاح بود، سرانجام درهای خود را زیر فشار سلاح های طالبان، اندکی پس از تسلط بست.

اکنون، به جای افکار روشنفکرانه، این مراکز با پوسته هایی که توسط طالبان ایجاد شده است، پر شده است. مقامات ریاست اطلاعات طالبان  وفرهنگ اخیراً برگه های تعهدنامه را بین مسئولان انتشارات و کتابفروشی ها در بدخشان توزیع کرده و به آنها هشدار داده اند که هیچ کتاب یا نشریه ای را بر خلاف پالیسی های این گروه منتشر نکنند.

افغانستان هیچ آژانس ملی ISBN – مرجع ثبت جهانی کتاب – ندارد، بنابراین نمی توان دانست که در دهه های اخیر چند کتاب در کشور منتشر شده است.

بر اساس آمار اتحادیه کتابفروشان ولایت هرات، از ۸۰ کتابفروشی در این ولایت، شش باب مغازه های خود را بسته اند و بسیاری از آنها مغازه های خود را برای فروش گذاشته اند. طالبان علاوه بر بستن مدارس به روی دانش‌آموزان و حذف برخی دروس از برنامه درسی دانشگاه‌ها و نیز تمرکز بیشتر بر کتب دینی فقهی خاص در مدارس و دانشگاه‌ها، برخی کتاب‌ها را سانسور، ناشران را جریمه کرده و واردات برخی کتاب‌ها را ممنوع کرده است.

سید احمد سعید، رئیس اتحادیه ناشران افغانستان در گفت و گو با خبرنگاری تایید کرده است که ۳۰ درصد از ناشران افغانستان پس از روی کار آمدن طالبان، کار خود را ترک کرده و ۹۰ درصد از ناشران که در این حرفه باقی مانده اند، با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می کنند.

یکی از ناشران برجسته کابل که ۱۹ سال گذشته را در فعالیت های فرهنگی و نشر کتاب گذرانده است، به شرطی که نامش فاش نشود، گفت که با یک میلیون و ۲۰۰ هزار جلد کتاب، با مشکلات اقتصادی زیادی مواجه است و روزانه حتی دو نفر به کتابفروشی اش مراجعه نمی کنند. . او دو دلیل را برای چنین وضعیتی ذکر می کند: الف) مردم در شرایط فعلی کشور انگیزه کافی برای کتابخوانی ندارند و ب) جوانان فعال و کتابخوان پس از به قدرت رسیدن طالبان کشور را ترک کرده اند.

سید احمد سعید، رئیس اتحادیه ناشران افغانستان می گوید که هیچ دستور کتبی از طالبان برای سانسور کتاب دریافت نکرده اند، اما به طور مستقیم به آنها گفته شده است که از انتشار کتاب هایی روشنگری دینی و کتاب های علیه طالبان است جلوگیری کنند.

اما هنوز هم یک پرتو امید وجود دارد:

سی دانش آموزدختر با وجود محدودیت های مجدد طالبان با حضور در یک کلوپ کتاب زیرزمینی که در آن دانش‌آموزان برای یادگیری، خواندن و حتی نوشتن داستان‌های خود گرد هم می‌آیند، راهی برای دور زدن ممنوعیت تحصیل دختران توسط طالبان انجام داده‌اند. این باشگاه کتاب که توسط گروهی متشکل از هشت فعال مدنی – که برخی از آنها دانشجو هستند،تأسیس شده است، هر شنبه جلسات کتابخوانی ترتیب می دهند اما در یک مکان مخفی در غرب کابل تا ازآزار واذیت طالبان درامان باشند.

افغانستان یکی از کشورهایی است که سرانه مطالعه بسیار پایینی دارد،  بر اساس آخرین آمار منتشر شده از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ دولت قبل در سال ۲۰۲۱، سرانه مطالعه در افغانستان نیم دقیقه است. پایین بودن سطح سواد را نیز می توان ناشی از ضعف اقتصاد دانست که آنها را از خرید کتاب ناتوان می کند و نهادینه نشدن فرهنگ مطالعه در کشور از عواملی است که باعث شده سرانه مطالعه پایین بماند.

گفته می شود که کتاب انسان را به سوی روشنگری وآگاهی هدایت می کند و این چیزی است که طالبان بیش از همه از آن می ترسد.

در سال ۲۰۱۸، یک گزارش نیویورک تایمز، نشان داد که تنها چیزهایی که افغانستان وارد نمی کند تریاک و کتاب است واین برداشت حکایت از وخامت اوضاع کتاب و کتابخوانی دارد.

صنعت نشر و کتابفروشی افغانستان بی صدا و به تدریج در حال فروپاشی است. بی شک فروپاشی کتابفروشی ها و توقف انتشار کتاب در یک جامعه تاثیر مستقیمی بر سواد و رشد فکری افراد آن جامعه خواهد داشت. در چنین شرایط فقر و ناامنی که مردم برای زنده ماندن و پشت سر گذاشتن این روزهای سخت تلاش می کنند، سرعت این فروپاشی را بیشتر می کند.

بیشتر بخوانید:

 

 

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.