دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) و دفتر حقوق بشر این سازمان در گزارشی مشترک اعلام کرده‌اند که مقام‌ها و نظامیان حکومت پیشین، فعالان زن، خبرنگاران و فعالان مدنی که به صورت غیرارادی به افغانستان بازگردانده شده‌اند، از سوی طالبان با شکنجه و انتقامجویی روبرو شده‌اند.
این گزارش که روز پنج‌شنبه، ۲ اسد، منتشر شد، نقض حقوق بشر این افراد پس از اخراج اجباری به افغانستان را مستندسازی کرده است. بر اساس این گزارش، این افراد با موارد جدی نقض حقوق بشر از جمله «شکنجه، بدرفتاری، دستگیری و توقیف خودسرانه و تهدید به امنیت فردی» توسط مقامات طالبان مواجه شده‌اند.
ولکر ترک، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، گفته است: «هیچ‌کس نباید به کشوری بازگردانده شود که در آن به دلیل هویت یا پیشینه خود در معرض آزار و اذیت قرار دارد.» او افزوده که این موضوع برای زنان و دختران افغان که به دلیل جنسیت خود هدف اقدامات گسترده‌اند، بسیار آشکارتر است.
یوناما گزارش خود را بر پایه مصاحبه‌هایی با ۴۹ مقام و نظامی پیشین، خبرنگار، فعال زن و عضو جامعه مدنی که به اجبار به افغانستان اخراج شده‌اند، در سال ۲۰۲۴ تهیه کرده است.
در این گزارش آمده است که بسیاری از این افراد پس از بازگشت به دلیل ترس از آزار طالبان مجبور شده‌اند زندگی مخفیانه داشته باشند. یکی از کارمندان حکومت پیشین گفته است که پس از اخراج در سال ۲۰۲۳ به مدت دو شب در خانه‌ای توقیف و مورد ضرب و شتم شدید با ابزار مختلف قرار گرفته و پایش شکسته است.
یوناما و دفتر حقوق بشر تاکید کرده‌اند که وضعیت زنان اخراج شده به‌ویژه وخیم است. یک گزارشگر زن اخراج شده گفته است: «من عملاً در حبس خانگی به سر می‌برم.»
بر اساس گزارش یوناما، از سال ۲۰۲۳، تعداد زیادی از مهاجران و پناهجویان افغان عمدتاً از ایران و پاکستان به‌صورت اجباری اخراج شده‌اند. این بازگرداندن‌ها شامل آزار، شکنجه، برخوردهای غیرانسانی و ناپدید شدن‌های اجباری می‌شود که نقض قوانین بین‌المللی است.
یوناما از کشورها خواسته است که قبل از اخراج افراد به افغانستان، وضعیت آنها را ارزیابی و از بازگرداندن کسانی که در معرض خطر جدی نقض حقوق بشرند خودداری کنند.
این سازمان‌ها همچنین از دولت‌ها خواسته‌اند راه‌های امن خروج برای افغان‌های در معرض خطر را افزایش داده و به پناهجویان اجازه دهند در امنیت و بدون ترس از بازداشت و اخراج زندگی کنند.
گزارش حاکی است که اخراج اجباری صدها هزار نفر از پاکستان و ایران فشار بر نظام‌های امدادی و خدماتی افغانستان را افزایش داده است. از کشورها خواسته شده کمک‌های مالی به منظور ادغام مجدد این افراد در جامعه افغانستان را افزایش دهند.
رزا اوتنبایوا، فرستاده ویژه دبیرکل سازمان ملل و رئیس یوناما، گفته است: «اقدامات بیشتری لازم است تا بازگشت‌کنندگان به جامعه ادغام و حقوق‌شان حفظ شود.» او از طالبان خواسته براساس تعهدات بین‌المللی خود، به مردم افغانستان احترام بگذارند و بر مشارکت همه شهروندان در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی تأکید کرده است.
ایران و پاکستان در سال‌های اخیر روند اخراج مهاجران افغان را افزایش داده‌اند و اکنون روزانه هزاران نفر از این دو کشور به افغانستان بازمی‌گردند که اغلب به زور مجبور به ترک آن کشورها شده‌اند.
با شروع این برنامه‌های اخراج، نهادهای حقوق بشری بارها نسبت به آسیب‌پذیری فعالان مدنی، زنان، خبرنگاران و مقام‌های پیشین هشدار داده و خواستار توقف اخراج اجباری آنان شده بودند.
بیشتر بخوانید:
افزایش مرگ‌ومیر نوزادان در افغانستان پس از توقف کمک‌های امریکا
طالبان: روند آزادی زوج بریتانیایی بازداشت‌شده در افغانستان هنوز تکمیل نشده است